Στο άρθρο μας αυτό θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε την έννοια του ρίσκου της συμμετοχής σε δραστηριότητες στην φύση (τουρισμός περιπέτειας) τόσο από την πλευρά του επαγγελματία όσο και από την πλευρά του συμμετέχοντα-πελάτη. Παράλληλα θα επεξηγήσουμε τις έννοιες της αστικής επαγγελματικής ευθύνης και την ασφαλιστική κάλυψη του προσωπικού ατυχήματος.

Η έννοια του ρίσκου.

Τα τελευταία χρόνια, σε όλο τον κόσμο, βρίσκεται σε ραγδαία ανάπτυξη ο επονομαζόμενος και ως «Τουρισμός Περιπέτειας». Αποτελεί τμήμα ενός ευρύτερου πεδίου τουριστικών δραστηριοτήτων, γνωστό ως Θεματικό ή Εναλλακτικό Τουρισμό.

Η συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες στο φυσικό περιβάλλον όπως είναι και η πεζοπορία, έστω και στην ηπιότερη μορφή τους, εμπεριέχουν πάντα μια μορφή πρόκλησης, περιπέτειας και ρίσκου για τον συμμετέχοντα.

Όσον αφορά τις αθλητικές δραστηριότητες οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν ότι η ευρύτερη έννοια του ρίσκου είναι άμεσα συνδεδεμένη με την περιπέτεια και συχνά ορίζεται «ως μία σειρά πράξεων η οποία ενέχει κίνδυνο: ένα παρακινδυνευμένο ή τολμηρό εγχείρημα το αποτέλεσμα του οποίου είναι άγνωστο». Κατά τον Ewert, (1989) η περιπέτεια αποτελεί την εσκεμμένη επιδίωξη κινδύνου και του αβέβαιου αποτελέσματος κατά την οποία «το άτομο αντιμετωπίζει συχνά αυξανόμενα επίπεδα κινδύνου ή προσωπική απειλή» (Hall, 1992).

Ως ήπιες δραστηριότητες περιπέτειας χαρακτηρίζονται εκείνες όπου το ρίσκο μπορεί να εκτιμηθεί επαρκώς, έχει χαμηλά επίπεδα κινδύνου και απαιτεί την ελάχιστη αφοσίωση και χαμηλές δεξιότητες. Επιπροσθέτως δεν είναι ιδιαίτερα απαιτητικές σε σωματικό επίπεδο και προηγούμενη εμπειρία. Αντιθέτως, οι δύσκολες δραστηριότητες αναφέρονται σε δράσεις με υψηλά επίπεδα κινδύνου, οι οποίες απαιτούν υψηλές δεξιότητες και υψηλά επίπεδα αφοσίωσης (Hill,1995).

Οι διοργανωτές του pezoporos.gr, βασιζόμενοι στον ενθουσιασμό των συμμετεχόντων, αποσκοπούν στο να προσφέρουν μια ευχάριστη συναισθηματική εμπειρία μέσω της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης με στοιχεία ήπιας αθλητικής δράσης. Είναι αδιαμφισβήτητα  η σημαντικότερη πρόκληση που καλείται να αντιμετωπίσει ένας διοργανωτής πεζοπορίας η διαχείριση αυτού του ρίσκου, της χρυσής δηλαδή τομής ανάμεσα σε ότι φαίνεται επικίνδυνο, άρα και συναρπαστικό και σε ό,τι είναι ασφαλές, αλλά πιθανόν βαρετό.

Στο σημείο αυτό να τονίσουμε ότι η αξία μιας δράσης υπολογίζεται διαφορετικά στο χώρο των επιχειρήσεων. Στην πλειοψηφία των επιχειρήσεων η έννοια του απροσδόκητου, του συναρπαστικού ή του διασκεδαστικού, δεν είναι έννοιες αποδεκτές. Στη φύση, πολλές φορές αυτό, αν δεν είναι ο επιδιωκόμενος σκοπός, σίγουρα αποτελεί σύνηθες φαινόμενο. Η μορφολογία του πεδίου (εδάφους) που υπέστη γεωλογικές μεταβολές από μια κακοκαρία και κατέστρεψε ένα μονοπάτι, οι καιρικές συνθήκες που μπορεί να μεταβληθούν απότομα κατά την διάρκεια μιας δράσης, τα άγρια ζώα, είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία που προσδίδουν συναρπαστικότητα στο όλο εγχείρημα αλλά παράλληλα μεγαλώνουν το ρίσκο για τον συμμετέχοντα.

Έτσι ο διοργανωτής και αρχηγός της πεζοπορίας, καλείται κάθε φορά να απαντήσει με πειστικότητα στα κάτωθι ερωτήματα:

1. Ποιοι είναι οι εμφανείς αλλά και πιθανοί κίνδυνοι της πεζοπορικής διαδρομής;

2. Ποιος απειλείται περισσότερο και σε ποιο ακριβώς βαθμό;

3. Ποιες είναι οι πιθανότητες να πάει κάτι στραβά κατά την διάρκεια της πεζοπορίας;

4. Απαιτούνται επιπρόσθετα μέτρα προστασίας;

5. Θα απαιτηθεί τροποποίηση του προγράμματος ή θα πρέπει να αναζητηθεί εναλλακτική διαδρομή;

6. Ο έλεγχος και η αξιολόγηση της κατάστασης σε ποιο συμπέρασμα οδηγούν;

Τα ερωτήματα αυτά αφορούν τόσο την προετοιμασία της πεζοπορίας όσο και αργότερα την διεξαγωγή της. Ο επαγγελματίας διοργανωτής υπαίθριων τουριστικών δραστηριοτήτων αναψυχής δεν είναι ένας συνηθισμένος διοργανωτής κάποιας εκδήλωσης. Είναι ο κυριότερος διαχειριστής ενός πολυπαραγοντικού ρίσκου που μπορεί να μην έχει πάντοτε την καλύτερη δυνατή έκβαση.

Η επαγγελματική αστική ευθύνη.

Στο σημείο αυτό εμφανίζεται η επαγγελματική αστική ευθύνη. Είναι η ευθύνη που μπορεί να καταλογιστεί σε έναν επαγγελματία για πράξεις ή παραλείψεις του που μπορεί να βλάψουν τρίτους, εν προκειμένω τους συμμετέχοντες στις δράσεις του.

Οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν δημιουργήσει ασφαλιστικά προϊόντα (συμβόλαια) τα οποία απευθύνονται αποκλειστικά σε επαγγελματίες και αφορούν μόνο αυτούς και την κάλυψη της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας έναντι αξιώσεων τρίτων. Δεν αφορούν τον πελάτη άμεσα, παρά μόνο έμμεσα. Τον αφορούν δηλαδή μόνο σε περίπτωση που αξιώνει αποζημίωσης από τον διοργανωτή εφόσον ο τελευταίος αποδειχτεί υπεύθυνος για πιθανές βλάβες.

Οι ασφαλιστικές εταιρείες διαθέτουν δικούς τους εκτιμητές ρίσκου οι οποίοι και καθορίζουν τους όρους (και την αξία) ενός τέτοιου συμβολαίου. Αντιλαμβανόμενοι πλήρως την έννοια του ρίσκου της συμμετοχής σε μια αθλητική δραστηριότητα στην φύση, ζητούν πλήρη ανάλυση των επαγγελματικών δραστηριοτήτων, ρητή δέσμευση και φυσικά θέτουν τους δικούς τους όρους.    

Ένας από τους πιο σημαντικούς όρους που θέτουν προκειμένου να αποζημιώσουν είναι και η ηλικία των συμμετεχόντων σε τέτοιες δράσεις. Η πλειοψηφία των ασφαλιστικών εταιρειών ακολουθεί μια κοινή πολιτική όπου το ηλικιακό όριο για τον συμμετέχοντα προκειμένου να δικαιούται τυχόν αποζημίωσης είναι τα 65 έτη.

Γιατί όμως μπαίνει το όριο αυτό από τις ασφαλιστικές εταιρείες; Διότι έχουν στα χέρια τους (και άρα συνεκτιμούν καταλλήλως) ιατρικές μελέτες που αποδεικνύουν ότι η ηλικία αυτή, κατά κανόνα, αποτελεί το κρίσιμο κατώφλι για την εμφάνιση στον γενικό πληθυσμό υποκείμενων νοσημάτων και ότι επέρχεται αισθητή μείωση των φυσικών δυνάμεων και των αντιληπτικών ικανοτήτων. Η αποδοχή εκ μέρους του επαγγελματία της συμμετοχής ενός ατόμου άνω των 65 ετών, σημαίνει αυτομάτως την ακύρωση της ασφαλιστικής του κάλυψης τουλάχιστον ως προς τις πιθανές αξιώσεις του συγκεκριμένου ατόμου.

Η αποδοχή συμμετοχής ενός τέτοιου ατόμου σε μια πεζοπορία (απαιτητική ή όχι, δεν έχει μεγάλη σημασία) αυξάνει κατά πολύ το σύνηθες ρίσκο που καλείται να διαχειριστεί ο διοργανωτής. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι σε περίπτωση που ο συμμετέχων πάσχει από κάποιο υποκείμενο νόσημα και ακολουθεί συνταγογραφημένη αγωγή και παρόλες τις συστάσεις και οδηγίες μας, δεν την έχει μαζί του, αν υποτροπιάσει κατά την διάρκεια της πεζοπορίας σε σημείο δυσπρόσιτο τα πράγματα μπορεί να εξελιχτούν πολύ άσχημα ακόμη και για την ίδια του τη ζωή. Το ομαδικό φαρμακείο που υπάρχει κατά την διεξαγωγή της πεζοπορίας προφανώς δεν περιλαμβάνει συνταγογραφούμενα φάρμακα,  ενώ οι πρώτες βοήθειες που μπορεί να παρασχεθούν πιθανόν να μην επαρκούν.

Πράξεις ή παραλείψεις του διοργανωτή παράγουν νομικές ενέργειες. Αυτό είναι αδιαμφισβήτητο. Η κατοχή των τυπικών προσόντων, η συμμόρφωση στο υπάρχον θεσμικό πλαίσιο, η λειτουργία πρωτοκόλλων και κοινά αποδεκτών πρακτικών, αποτελούν σημαντικά όπλα για την ορθή διαχείριση του ρίσκου από έναν διοργανωτή.

Η πολιτική του pezoporos.gr θέτει ηλικιακά όρια στις συμμετοχές του, όχι γιατί αρέσκεται στους διαχωρισμούς ή τις διακρίσεις, αλλά διότι δεσμεύεται από τους όρους των ασφαλιστικών εταιρειών και δεν επιθυμεί σε καμία περίπτωση να αναλάβει μεγαλύτερο ρίσκο από εκείνο που έτσι και αλλιώς του αναλογεί.

Η κάλυψη προσωπικού ατυχήματος.

Αυτό είναι ένα ασφαλιστικό προϊόν το οποίο απευθύνεται στον συμμετέχοντα-πελάτη και καλύπτει ορισμένα έξοδα που πιθανόν να ανακύψουν σε περίπτωση τραυματισμού του. Για παράδειγμα μπορεί να καλύπτει έξοδα ιατρικού και φαρμακευτικού τύπου (φάρμακα, γάζες, γύψους, πατερίτσες κλπ), διακομιδή σε νοσοκομείο, μια μικρή αποζημίωση για χαμένες ημέρες εργασίας και άλλα παρόμοια τέτοια. Το συνάπτει ο επαγγελματίας με την ασφαλιστική επιχείρηση που συνεργάζεται για λογαριασμό του πελάτη του. Και σε αυτή την περίπτωση οι ασφαλιστικές εταιρείες θέτουν όρους που μπορεί να αφορούν την ηλικία, την υπηκοότητα-ιθαγένεια κ.α. Η κάλυψη αφορά συνήθως τη συγκεκριμένη και μόνο δραστηριότητα.

Σε μια τέτοια περίπτωση ο επαγγελματίας οφείλει να ενημερώσει τον πελάτη του αν πρόκειται για υποχρεωτική ή προαιρετική ασφάλιση, για την διάρκεια και το είδος των καλύψεων που του παρέχονται και φυσικά για το πρόσθετο κόστος που θα απαιτηθεί, πέραν της αξίας της συμμετοχής του στη συγκεκριμένη δράση.

Τέτοιες πρωτοβουλίες εκ μέρους των διοργανωτών είναι πολύ θετικές και εμείς συστήνουμε σε όλους τους πελάτες μας να τις επικροτούν και να συμμετέχουν. Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε όλοι ότι ακόμα και ένα απλό διάστρεμμα μπορεί να μας ταλαιπωρήσει αφάνταστα. Για τον λόγο αυτό εμείς προτείνουμε σε όλους όσους αγαπούν τις δραστηριότητες στην φύση να προνοήσουν με τον ασφαλιστικό τους σύμβουλο για μια κάλυψη προσωπικού ατυχήματος και να μην επαφίονται κάθε φορά στην πρωτοβουλία του εκάστοτε διοργανωτή. Ούτε το κόστος αλλά ούτε και οι διαδικασίες είναι αποτρεπτικές για μια τόσο σημαντική υπηρεσία.

Κατανόηση με την μορφή ερωτήσεων-απαντήσεων:

1. Γιατί το pezoporos.gr θέτει όριο ηλικίας τα 65 έτη για μια συμμετοχή;

H ερώτηση έχει απαντηθεί παραπάνω και σχετίζεται με το ρίσκο το οποίο επιθυμεί να αναλάβει η επιχείρησή μας.

2. Τι θα συμβεί αν κατά την συμπλήρωση της φόρμας εγγραφής στην πεζοπορία δηλώσω ψεύτικα στοιχεία όπως για παράδειγμα την ηλικία μου ή αποκρύψω κάποιο πρόβλημα υγείας μου;

Η ειλικρινής συμπλήρωση της φόρμας εγγραφής είναι μια πράξη ευθύνης πρωτίστως απέναντι στον εαυτό σου. Σε κάθε περίπτωση συνέπειες που θα ανακύψουν από την ψευδή δήλωση των στοιχείων σου αυτομάτως ακυρώνουν κάθε αξίωσή σου προς το pezoporos.gr ενώ δυνητικά μπορεί να καταστήσουν εσένα υπόλογο αποζημίωσης προς την επιχείρηση.

3. Άλλες ομάδες με βάζουν να συναινέσω ότι είμαι ο αποκλειστικά υπεύθυνος για την ασφαλή μου συμμετοχή στις δράσεις τους. Μάλιστα μου αναφέρουν ότι έτσι προβλέπει η Διακήρυξη του Τυρόλου. Τι ισχύει τελικά;

Η Διακήρυξη αυτή είναι ένα κείμενο που στοχεύει στη δημιουργία υπεύθυνων πολιτών που μέσα από τη σωστή ενημέρωσή τους συνειδητά δηλώνουν τη συμμετοχή τους σε φυσιολατρικές δραστηριότητες. Σε καμία περίπτωση δεν αποσείει τις ευθύνες που έχει ένας επαγγελματίας διοργανωτής. Προφανώς όμως φέρεις την δική σου ατομική ευθύνη, ειδικά για την περίπτωση στην οποία υπερεκτίμησες τις δυνατότητές σου σε σχέση με τον βαθμό δυσκολίας μιας πεζοπορίας.

4. Τι αφορά η αστική ευθύνη που αναφέρουν άλλες ομάδες ότι περιλαμβάνεται στο κόστος της συμμετοχής μου;

Εδώ το πράγμα είναι σοβαρό. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι ομάδες αυτές αναφέρονται στην κάλυψη αστικής ευθύνης που υποχρεωτικά από τον νόμο διαθέτουν τα τουριστικά πρακτορεία για την λειτουργία τους. Αυτή η κάλυψη αφορά κυρίως ήσσονος σημασίας ζημίες όπως απώλεια αποσκευών, καθυστέρηση δρομολογιών και άλλα παρόμοια. Επίσης αν συμβεί τροχαίο ατύχημα, η επίσης υποχρεωτική ασφαλιστική κάλυψη του οχήματος σε καλύπτει για πιθανές υλικές ή σωματικές σου βλάβες.

Σε κάθε περίπτωση αυτού του είδους η αστική ευθύνη αφορά την νόμιμη λειτουργία του τουριστικού πρακτορείου που διαθέτει το πούλμαν και κακώς αναφέρεται ως χρεώσιμη υπηρεσία που παρέχεται άμεσα σε εσένα από τον διοργανωτή.

Αν πάλι οι ομάδες αυτές αναφέρονται σε επαγγελματική αστική ευθύνη δική τους έναντι πιθανών αξιώσεών σου, τότε δυο πράγματα συμβαίνουν:

Α. Αν δεν αφορά νόμιμη επιχείρηση ή σωματείο, τότε πρόκειται για παραπλάνηση-απάτη εις βάρος σου με σκοπό να αυξηθεί το κόστος συμμετοχής σου. Και αυτό διότι τα συμβόλαια επαγγελματικής αστικής ευθύνης συνάπτονται εξ ορισμού με επαγγελματίες και μόνον.

Β. Αν πράγματι αφορά κάλυψη αστικής επαγγελματικής ευθύνης νόμιμης επιχείρησης ή σωματείου, τότε πάλι κακώς αναφέρεται σε εσένα ως χρεώσιμη μορφή υπηρεσίας. Διότι αυτό αφορά κατά βάση την λειτουργία της επιχείρησης και όχι άμεσα εσένα.

Για να γίνει αυτό κατανοητό, αναλογίσου ότι πηγαίνεις σε ένα κατάστημα ρούχων και ο πωλητής σου αναφέρει ότι αντί για 40 € θα αγοράσεις μια μπλούζα 50 € διότι περιλαμβάνει μέσα και την αξία της υποχρεωτικής από τον νόμο πυρασφάλειας του καταστήματός του. Πώς σου φαίνεται αυτό;

Τα ασφαλιστήρια συμβόλαια αστικής επαγγελματικής ευθύνης ενός διοργανωτή αθλητικών δραστηριοτήτων στην φύση είναι εξαιρετικά σπάνια, εξεζητημένα και πολύ ακριβά στην χώρα μας. Αυτό συμβαίνει διότι αφενός το ρίσκο θεωρείται αρκετά μεγάλο για τις ασφαλιστικές εταιρείες και αφετέρου στην Ελλάδα δυστυχώς τέτοιου είδους καλύψεις έχουν αργήσει να υιοθετηθούν από τους διαχειριστές τους αφού ο τουρισμός περιπέτειας είναι κάτι σχετικά καινούριο.

Το pezoporos.gr πρωτοστατεί και σε αυτόν τον τομέα και έχει ήδη αναλάβει πρωτοβουλίες για την δημιουργία των προϋποθέσεων ανάληψης ενός λελογισμένου ρίσκου εκ μέρους των ασφαλιστικών εταιρειών. Για αυτόν τον λόγο θεωρούμε ότι παραπλανητικά οι περισσότερες ομάδες όταν αναφέρονται σε αστική ευθύνη, κατά πάσα πιθανότητα αναφέρονται σε υπηρεσίες που εκ του νόμου ούτως ή άλλως θα σου παρείχε το τουριστικό πρακτορείο που διαθέτει το πούλμαν.

6. Άλλες ομάδες αναφέρουν ότι μέσα στην αξία της συμμετοχής μου περιλαμβάνεται και κάλυψη προσωπικού ατυχήματος. Τι αφορά αυτό;

Το αναφέραμε παραπάνω. Είναι μια θετική πρωτοβουλία. Απαιτεί όμως την συναίνεσή σου, έστω και αν πρόκειται για προαιρετική κάλυψη. Φρόντισε επίσης να πληροφορηθείς από τον διοργανωτή ποιες είναι οι καλύψεις που έχεις, από ποια εταιρεία και με ποιες προϋποθέσεις θα τις διεκδικήσεις στην απευκταία περίπτωση που όντως τραυματιστείς κατά την δράση που θα συμμετέχεις. Έχεις κάθε δικαίωμα αφού αποτελείς έμμεσο αντισυμβαλλόμενο μέρος. Αν ο διοργανωτής δε σου απαντήσει, τότε είναι άλλη μια παραπλάνηση με σκοπό να αυξηθεί το κόστος συμμετοχής σου.

Συμπερασματικά:

Μια πεζοπορία στην φύση έχει αδιαμφισβήτητα οφέλη για την ψυχική και σωματική σου υγεία. Εγκυμονεί όμως και κινδύνους όπως άλλωστε οποιαδήποτε έκφανση της ζωής μας, πόσο μάλλον η αθλητική.

Φρόντισε να κατανοήσεις σωστά την ατομική ευθύνη ανάληψης του δικού σου ρίσκου συμμετοχής.

Φρόντισε να επιλέξεις σωστά την ομάδα εκείνη που αντιλαμβάνεται αλλά και διαχειρίζεται ορθότερα το ρίσκο της δραστηριότητας όπου σε καλεί να συμμετέχεις.

Φρόντισε να ενημερωθείς σωστά για τα ασφαλιστικά προγράμματα που πραγματικά σε αφορούν και δεν αποτελούν παραπλάνηση για να σου φουσκώσουν ορισμένοι το κόστος συμμετοχής σου.

Ένας επαγγελματίας διοργανωτής υπαίθριων δραστηριοτήτων αναψυχής αναλαμβάνει ούτως ή άλλως δυσανάλογο για την αμοιβή του ρίσκο και τα πραγματικά του έξοδα διοργάνωσης (ειδικά μετά και τις πρόσφατες ανατιμήσεις) δύσκολα πλέον καλύπτονται από το τρέχον κόστος συμμετοχής σε μια δράση του. Θεωρούμε όμως ανέντιμο να εκμεταλλεύονται ορισμένοι την άγνοια σου επί των ασφαλιστικών προϊόντων για να δικαιολογούν τις αυξήσεις τους.

Εμείς στο pezoporos.gr ήρθαμε για να μείνουμε στον χώρο αυτό και επιδιώκουμε μόνον σχέσεις εμπιστοσύνης, ειλικρίνειας και αμοιβαίας εκτίμησης με τους πελάτες μας.